(Tác giả vào chung khảo Pulitzer 2013)
Tất cả chúng ta – cây cối, con người, côn trùng, chim chóc… là một mạng lưới sự sống. Không có chuyện “tự nhiên” tách rời và chia cắt khỏi con người.
Vì vậy, hãy chạm chiếc ống nghe vào làn da phong cảnh, để nhận ra bên đưới ấy có gì chuyển động.
Khúc hát của cây là tác phẩm tiếp theo nằm trong tủ sách về đề tài môi trường bên cạnh Mùa xuân vắng lặng, Đời sống bí ẩn của cây, Niên lịch miền gió cát, Người trồng rừng… mà Phương Nam Book đã xuất bản.
Trong tác phẩm của David George Haskell, thiên nhiên được chọn là nhân vật trung tâm, tác giả đã để các loài cây cất lên tiếng nói của mình về trái đất, con người và cả mối quan hệ phụ thuộc của đôi bên. Mà ở đó, con người chỉ đóng vai trò lắng nghe, nghe thật chân thành, những bản nhạc du dương réo rắt và cả những rung động nhỏ nhẹ nhất trong không khí mang nhịp điệu về một cuộc đời.
Khúc hát của cây gồm 3 chương, mỗi chương là những âm thanh cây cối khác biệt:
- Chương 1 gồm Ceibo, Linh sam nhựa thơm, Cọ Sabal, Tần bì xanh, Cây mitsumata. Đây là những loài cây hiện sống tách biệt với đời sống con người nhưng vẫn luôn lặng lẽ giữ sợi dây liên kết với chúng ta suốt chiều dài lịch sử.
- Chương 2 gồm Cây phỉ, Hồng sam và thông ponderosa, Cây phong lá đỏ. Đây là những cây mà tàn tích của nó là tương lai của con người. Chẳng hạn như khi gỗ phong được dùng làm đàn vĩ cầm, nó được chuyển hóa sang cuộc đời thứ hai cũng lâu dài và phong phú như cuộc đời thứ nhất.
- Chương 3 gồm Cây dương, Lê Callery, Ô liu, Thông trắng Nhật Bản. Đây là những cây sống trong đô thị, nơi mối quan hệ con người – công nghệ tưởng chừng nổi bật hơn mối quan hệ giữa con người và tự nhiên.
Đúng là mối thâm giao giữa chúng ta và cây cối không trội nổi lên trên bề mặt đô thị, song chúng vẫn âm thầm quấn chặt những dây leo vào từng ngõ ngách của đời sống văn hóa, tinh thần chúng ta, bền bỉ và không thể cắt đứt.
Mỗi loài cây được trao cơ hội để giãi bày. David Haskell đặt ống nghe nơi trái tim của tự nhiên, đưa người đọc đến khắp các vùng đất trên thế giới để cùng thấu cảm những giãi bày đó. Đó có thể là tiếng rên chia cắt của cây ô liu ở vùng tranh chấp Trung Đông, là nhịp đập gỗ phong vang lên từ cây đàn vĩ cầm, hay lời kể của cọ Sabal về một câu chuyện cuộc đời không ngừng vận động để tồn tại.
Theo Haskell, cây xanh đại diện cho linh hồn của rừng, cho thấy cái quy luật nhân quả vể sự phát triển của các sinh vật trong vũ trụ. Tự thân cây xanh đã mang vẻ đẹp thuần túy nhờ vào cấu trúc bên trong, cơ chế vận hành và sự liên kết của nó với các sinh thể tự nhiên khác. Vẻ đẹp ấy còn ẩn chứa cả bề dày lịch sử và văn hóa, mang nặng ký ức của một thời đại, một bộ tộc hay đơn giản là lưu giữ truyền thống tốt đẹp của một gia đình.
Hãy lắng nghe để nhận ra những gì tồn tại.
Hãy lắng nghe để nhận ra giọng nói và thành viên của gia đình mình.
Xuyên suốt quyển sách, David Haskell khuyên người đọc lắng nghe tự nhiên. Vì chỉ có như thế, ta mới đủ rung động để nghe được những thanh âm đẹp đẽ khác của cuộc đời. Lắng nghe cây cối, những kết nối tuyệt diệu, giúp chúng ta hiểu làm thế nào sống trong các mối quan hệ mang lại nguồn gốc, bản chất và vẻ đẹp cuộc sống.
“Tôi áp vành tai vào thân cây, tìm kiếm hào quang của miền sinh thái. Tôi không nghe thấy anh hùng nào, cá nhân nào làm nên tiêu điểm của lịch sử. Thay vào đó, từ trong tiếng hát, là bao ký ức sống động về cây cối, kể về cuộc sống cộng đồng, về mạng lưới những mối quan hệ.
Con người chúng ta thuộc về vòng hội thoại này, với tư cách cùng huyết thống và là thành viên bằng xương bằng thịt.”
David George Haskell là một nhà văn, cũng là một nhà quan sát tự nhiên sắc sảo. Quyển sách Khúc hát của cây thành hình từ đôi tai của một nhà thơ và con mắt của một nhà tự nhiên học. Quyển sách bao hàm nhiều kiến thức từ sinh học, lịch sử đến văn hóa… trong khi vẫn giữ được sợi dây văn chương và nhạc tính xuyên suốt.
“Khoa học, trữ tình và đầy suy tư. Khúc hát của cây được xem là bản tình ca về cây xanh, là cuộc thám hiểm vể đời sống sinh học của chúng, đồng thời cũng là bản phân tích mang tính triết học tuyệt vời về vai trò của cây xanh trong lịch sử loài người và văn hóa hiện đại”. – Science Friday, The Best Science Books of 2017
Nhận xét về sách:
“Đây là cuốn sách cho việc nuôi dưỡng tinh thần. Khúc hát của cây là lời biện luận mạnh mẽ chống lại cách thức mà con người làm đứt gãy chính những mối liên kết sinh học đem lại môi trường sống cho họ trên thế giới. Hãy lắng nghe như cách mà David Haskell đặt ống nghe nơi trái tim của tự nhiên – và khám phá những vần thơ lẫn âm nhạc tồn tại bên trong nó.” – Peter Wohlleben, tác giả Đời sống bí ẩn của cây
“Khúc hát của cây lãng mạn và đầy tri thức, chứa đựng cả vẻ đẹp lẫn cảm giác mất mát.” – Elizabeth Kolbert, người thắng giải Pulitzer, tác giả Đợt tuyệt chủng thứ 6
“Với đôi tai của một nhà thơ và con mắt của một nhà tự nhiên học, Haskell đã tìm lại bản thân chúng ta trong cuộc đấu tranh sáng tạo vĩ đại của cuộc sống và kêu gọi chúng ta tránh xa những con người vô cảm. Khúc hát của cây muốn nhắc nhở rằng chúng ta không cô độc và chưa bao giờ cô độc.” – Neil Shea, nhà văn, National Geographic
Về tác giả:
David Haskell là nhà nghiên cứu khoa học, văn chương và tư tưởng về thế giới tự nhiên, ông là Giáo sư sinh vật học và môi trường tại Đại học miền Nam và Guggenheim. Cuốn sách đầu tiên của ông, tác phẩm The Forest Unseen (2012) đã lọt vào chung khảo giải Pulitzer (2013), đoạt giải thưởng Sách hay nhất của Viện Hàn lâm Quốc gia (2013), giải Văn chương viết về Môi trường Reed (2013), giải Sách ngoài trời Quốc gia (2012) đồng thời đoạt Á quân giải Văn chương Khoa học PEN E.O. Wilson (2013)…
Cùng với những nghiên cứu mang tính học thuật của mình, David Haskell cũng xuất bản các bài tiểu luận, xã luận và thơ ca.
“Khoa học và Nghệ thuật” của chúng ta là tự nhiên và hoang dại như chúng đã từng. Chúng ta không thể đứng ngoài lề bản nhạc cuộc sống. Âm nhạc này làm nên chúng ta; đó là bản chất của chúng ta”. – trích David Haskell
Thông tin tác phẩm:
- Tựa chính: Khúc hát của cây
- Tựa phụ: Câu chuyện về sự kết nối tuyệt vời của tự nhiên
- Tác giả: David George Haskell
- Thể loại: Khoa học thường thức
- Giá bìa: 175,000
- Sách do Phương Nam Book và NXB Thế giới liên kết xuất bản
Theo Phương Nam Book